Emirdağ'ın Edeleri

Köşe Yazıları / Rabia Barış

Emirdağ’da kökenleri Ortaasya’ya dayanan ve Abdallar diye tabir edilen bir ırk vardır. Bu ırk dünyanın pek çok yerinde yer almakla beraber  Türkiye’de de farklı bölgelere yerleşmişlerdir. Emirdağ’a yerleşen abdallar yerleşik düzen kurarak göçebelikten kurtulmuşlardır. Emirdağlılar abdallara edeler demektedir. Edeler, sessiz ve mülayim kimselerdir. Komşularını rahatsız etmezler. İstisnalar dışında. Hırsızlık, huysuzluk, ahlaksızlık gibi olumsuz hareketleri yoktur. Topluma ve  kanunlara saygılıdırlar. Sözlerine ve borçlarına oldukça sadıktırlar. Bu halleri onları yüceltir, azınlık olarak Emirdağ’da rahatsız olmazlar.

Emirdağ’daki  Abdallar, ilk nüfusa yazılışlarında “Kıpti Müslim” diye kayıt edilmişler. 1975 yılında çıkan yazım yönetmeliğinde din haneleri  “islam” olarak değiştirilmiştir. Emirdağ’da bulunan edeler, daha çok Merkez Yeni Mahalle, İnkilap Mahallesi Cumhuriyet Mahallesi ile Davulga, Yenikapı, Hamzahacılı ve Gözeli köylerinde bulunmaktadırlar. Alevi mezhebinden olan edeler sünnilerle uyum içinde yaşayıp giderler. Edeler meslek olarak çalgıcılığı benimsemişlerdir. Yakın zamana kadar Emirdağ düğünlerini onlar yaparlardı. Her türlü çalgı aletini kolaylıkla ve ustalıkla kullanan edeler Emirdağ türkülerini de çok iyi yorumlamaktadır. Uzunca yıllar her düğün yapanın yolu edelerin kapısından geçerdi, böylece halk ve edeler içli dışlı yaşarlardı. Edeler ek iş olarak sepet örmekle birlikte, tarlalarda ırgatlık yaparlardı. Hızla değişen ve gelişen dünyada  edelerin yaptıkları işler de hızla değişti.

Günümüzde çalgıcılığın yanı sıra, onlarda çocuklarını okutup çalgıcılık dışında çeşitli işlere yerleştiriyorlar. Edeler fakir insanlar olmalarına rağmen sofraları meydandadır. İkram etmeyi yedirip içirmeyi severler. Kendi aralarında küs olsalar bile önemli günlerde birbirlerini hiç yalnız bırakmazlar. Ölüm, düğün gibi gerekli yerlerde herkes toplanır. Emirdağ’da bulunan edelerin bir de kendi aralarında konuştukları dil vardır.

Bu dile “teberce” denilmektedir. Dillerini nesiller boyu çocuklarına öğretmektedirler. Edeler renkli insanlardır. Davullarıyla, cümbüşleriyle, türkülerle, şarkılarla hayatı cıvıl cıvıl yaşamaktadırlar.

Rabia Barış