Halil Erenoğlu Gözünden...

Haberler / Özel Haber

• 21.06.2015 12:47
• Yorumlar

Emirdağın Eskişehre bağlanması için çok sebep var. Bugünkü durumda fiilen yüzde doksan Eskişehre bağlı. resmi bağlanma sadece bir formalitedir ve siyasi bir iştir.

TARİHİ NEDENLER.
Afyon karahisar ve çevresi ilk Selçuklu akınları devrinde yerleşenlerle meskundur. O devirde Emirdağ bölgesinde yoğun bir yerleşim yoktur.Bayat çevresinde bir yerleşme olmuşsada 1097 daki büyük haçlı seferinden sonra buralarda örenleri kalmıştır. .(Asarcık, kavak, eske yurt ,ahalar, mekecik, çamdağı, Beldibi, karaçamur, manasır, çamardı örenleri.) 1176daki Miryokefelon savaşından önceside 1147 de Bayat bölgesine iki kol halinde Türkmenler yerleşmiştir. yani Bayatın Afyonla ilişkisi oldukça eskidir. Üstelik Bayat Afyona yakındır. Bayat Emirdağdan kopup ilçe olduğuna göre Emrdağla afyonun ilgisi sadece resmi işlemlerle sınırlıdır.

Emirdağ bölgesinde yerleşim daha çok Moğol istilasından sonradır,Afyon Sandıklı Bolvadın şuhut bölgesindeki yerleşimle Emirdağ bölgesine yerleşim arasında yaklaşık iki yüz yıl var.. ,. Bu sebeple pek çok farkılılar oluşmuş. ,. Eskişehir selçukluların bir uç şehri idi.yani sınır şehriydi 1240…1261 arası bölgeye gelen Türkmen 200.000 çadır halkıdır. Yaklaşık 1,5 milyon kişi.. . . Emirdağları, Karaçal Kızıl çal Köroğlu beli Yazılıkaya platosu ve Seyitgazi, Türkmen dağı hattının doğusu Türkmen kolonileşme sahası olmuştur. . Bu devirde Sultan Öyüğ ü sancak beyi yani Eskişehirin Moğol deviri valisi Cacaoğlu Nurittin bey bir Türkmen beyidir Türkmenlerde caca yada cece şeklinde oymaklar var.... Bu vali zamanında Eskişehirde sur dışında ilk mahalle kuruluyor. Adıda Türkmen mahallesi.şimdiki Alaaddin camisi ve parkının olduğu yer. Caca beyden üçyüz yıl sonra bölgeye bir Türkmen vali daha geliyor. Dulkadıroğlu kasım bey.1530. O zamanlar bölgede Morcalı, Boynuğunlu,Muslucalı, Karakeçili aşıretleri yoğun bir şeklide yerleşmiş durumda . O zamanki Eskişehrin yedi mahallesi var. Altıncısı Türkmen mahallesi. .yani Emirdağlılar Eskişehire çoktan yerleşmiş mahalle kurmuş. Devir sultan Süleyman devri.Mahalle, Kanuni devrinde 11 hane 2. Selim devrinde 44 hane olmuş.1530 tarihinde yapılan bir sayımda Eskişehirde toplam 172 hane var. Burada yerleşenler bugün bizim bölge aşiretleri olmayabilir.ancak bu demektirki Türkmen kültürünün Eskişehirde bir geçmişi var. Bu gün Şarhüyük diye bir mahalle var. Çoğunluğu Emirdağlı. Şar hüyük sözünün aslı şehrhüyük. Şehire halk şahar dediğı için zamanla şarhüyük olmş. Sultan kılıçaslan ilk büyük haçlı seferini karşılamak için karargahını bir höyük üstüne kurmuş bu höyük kadim Eskişehir öreni üstündeymiş eski DORLYAİON. İşte sultan höyüğü yani şarhoyük.buşehir öreni üstünde. Sonrada sultan önü denmiş.. Dolayısıla Emirdağlılar antik Eskişehrin hatırasına mirasçı oluyor.. Eskişehirle Afyonun Selçukluya olan nisbeti farklıdır.. Çünkü Afyon kalesi Selçuklu hazinesinin saklandığı yer olduğu için Afyon beyleri sultanın adamlarıydı. Kalenin adı Karahisarı devle,.. yani Devlet karahisarı. Hazine saklanıyor. O sebeple Sahip Ata oğulları sultana sadıktı. Karamanoğlu Moğollara ve onların esiri sultana baş kaldırıp Konyayı işgal ettiğinde, üstüne sahip Ata oğulları gitti..Halbuki tam tersine Eskişehir bölgesi Moğollarla sürtüşen Türkmenler için bir sığınaktır. Hatta Moğollaın soyduğu bütün esnaf Ankara ve Eskişehire kaçıp yonca örgütünü kurmuştur yani AHİLER… işte bu sebeple Eskişehrin yüzü Türkmenlere hep sıcaktır.

COĞRAFİ NEDENLER..
Emirdağ bugün Afyona bağlı olması nedeniyle İç Batı Anadolu bölgesinde sayılıyor. Halbuki bu durum tamamen yapaydır.. Çünkü Emirdağları, Anadolu dağları açıklamasında iç anadolu dağı olarak gösteriliyor. Elbette Emirdağın kuzeyindeki bölgede yani emirdağılıların yerleşim sahasıda İç Anadoluya dahildir Yani Eskişehirle aynı coğrafi bölgededir .Emirdağları, Kara çal, Kızıl çal Köroğlu beli ve Yazılı kaya yaylası bölgede İç ve Batı Anadolyuyu ayıran eşiktir. ,Afyonun yüzü İzmire bakar. Emirdağın yüzü Eskişehre dolayısıyla İstanbula ve Ankaraya dönüktür..Geçmişte Emirdağ fukarası Manisa taraflarında bağ belleyip ekmek yemiştir. Egeyle böyle bir geçmişimiz var... Aşiret devrinde Emirdağ Aşıretleri Ankara Aşıret Kaymakamlığına bağlı idi. ,.geçmişte bölge önce Firikya olarak sonra Galatya olarakta bir bütünlük yaşamış .Bugünkü İç Anadolu o zamanların mirası üstündedir. Emirdağlıların yerleşim alanı yukarı sakarya havzasıdır. Emirdağlarının bütün akar sularıda bu havzaya akar,.burası doğal olarak Eskişehir bölgesidir.

TİCARET
Emirdağ çarşı esnafının mal getirdiği tüccar İstanbuldadır.Birinci durak Eskişehir istasyonuydu. Emirdağlıların geçimi hayvancılık tarım üretimine dayanıyordu. Üretilen yapağı .,tiftik canlıhayvan gbi ürünlerin ilk sevkyeri Eskişehir sonra İstanbuldu. Hele İstanbula kurbanlık götürmek bir ticari gelenek idi. Hepisinin yolu Eskişehırden geçer.Eskişehir yolunda yüzlerce arabalık katarlar olurdu. Çifteler bir köy olsa bile panayır havasında pazarı vardı. Bu gün çifteler bir ilçedir ve nüfus çoğunluğu Emirdağlıdır. Çünkü pazarının müşteri kalabaılğı da Emirdağlı idi. Yani Emirdağ eskişehre çoktan yerleşmiş durumda. Zamanla besi hayvancılığını yerinde yapmak geriğiyle Eskişehire besihaneler kuruldu. . Bu gün Eskişehirde enbüyük il dişi nüfus Emirdağlı. Yani hayat gailesi yoluyla bağlanmış.Bugün yaklaşk 150.000 Emirdağlı yerleşmiş. Hemen hemen iki nesil eskişehir doğumlu. Kökleri Emirdağlı yüz bini aşmış kişi . mahalle muhtarı, belediye azası, ilgenel meclis azası olan Emirdağlılar hesaba katıldığında eskişehrin her hangi bir ilçesinden farkı yoktur. Bundan daha sağlam bağ olur mu?

ÖRF ADET VE DİNİ GELENEKLER
Selçuklular devrinde medrese ve tekke savaş halindeydi.Türkmen babalarının kaç göçsüz din yorumu medrese ulemasını ve mollaları kızdırıyordu Moğollar daha gelmeden önlerinden kaçıp Anadoluya sığınmış göçebe Türkmenler ve dervişlerin öncülüğünde bir sosyal patlama yaşandı. Baba Resul isyanı yada baba İshak isyanı denilen bu hareketin adı BABAYİ HAREKETİ idi. Bu hareketi 1240 yılında frank askerleri tarafından desteklenen Selçuklu ordusu Malya ovasında bastırdı. Babalar isyanı denilen bu vakadan sonra medreseyle tekke arasında gerginlik büyüdü.i.sonraki asırlarda Ebusuud efendi gibi katı din alimleri medresinin rehberidir.Türkmenler Taptuk emrenin tekkesinde yetişen Yunus Emrenin halkıydı onun dünyasına dahildiler.Ebusuud efendi şeyhül islam iken Yunus Emre ilahisi okuyan çocuklara bile idam fetvası vermiştir.. Afyon tarafında medrese zihniyeti daha güçlüydü.Mevlana etkisiyle Konyada dahada artan Fars kültürü ve dinibaskıdan Afyonda nasibini almıştı.Çünkü Mevlanadan bir kolda Afyonda devam etmişti. Konyadaki ana kola Mullaoğulları Afyon koluna Çelebiler deniyordu.Emirdağ yöresi ise doğal olarak Farsçaya ve moğul baskısana direnen Karamanoğlu çizgisinde idiler. Bu sebeple hem dini hoşgörü konusunda hem de Türkçenin kullanılaması konusunda Afyonla farklılık oluştu.Hala şive örf adet farkı bunca yıla ve yakın mesafeye rağmen devam ediyor. Emirdağlılar yayla hayatı yaşamış doğayla içiçie kaç göç olmayan bir gelenekten geliyor.osmanlı zamandada bu ikilem Türkiye çapında devam etti. Dinci medrese isyanlarına suhte isyanları dendi. Osmanlı baskısına direnen Türkmen isyanlarına Celali isyanları denildi.

RESMİ BAĞLILIK
Emirdağı Afyona devlet zoruyla resmi ilişkilerle bağlıdır.geçmişte okul olmadığı günlerde Afyona tahsile gidilirdi. Çünkü Afyonda bu konunun alt yapısı vardı. Talebe yurdu ,parasız yatılı imtahanları gibi. Birde Emirdağda ağır ceza yargısı olmadığı için Afyona gidilirdi. GARESER DAMI türkülere geç miştir.Afyonda yemek kültürü bilhassa hamur işi zengindir.bize geçmiş yemekleri vardır. GARESER KÖFTESİ, AĞZI AÇIK gibi. Afyona ya okumaya yada hapis yatmaya gidildiği günler artık geçmişte kaldı Belki Afyona ulaşım zorluğu yüzünden askerlik şubesi bile Seyitgazi idi. Geçmişte Eskişehirle böyle bir bağımızda var.. .,Bende orta okulu Afyonda okudum . iyi kötü anılarım var.Afyon lisesi ünlü bir liseyidi. Civar illerde lise olmadığı için çok renkli bir öğrenci kalabalığı vardı. Askeri liseye gittiğimde Afyon ortaokulunda okumuş olmanın farkını gördüm.

ESKİŞEHRE BAĞLANIRSA NE OLUR
Emirdağ en az iki milletvekili çıkarır.hatta bakan bile çıkarır.Emirdağları yayla ve dağcılık turizmi yamaç paraşüt sporlarına açılır Belçıkadaki Emirdağ birikimi dolayısıyla Belçıkalıların ataları Belgelerin Galatlar döneminde bu bölgede yaşadıkları devre ait çalışmalar hızlanır.yılkı atlarının dahada sağlıklı gelişimi sağlanır. Hatta Emirdağ bölgesinde ata sporu cirit canlandırılır Emirdağlarındaki derelerin suyu boşuna akıp gitmez. Haceloğlu deresi Çatallı deresi Balcam deresi gibi su havzalarına el atılır.. Yani Emirdağ Eskişehire resmen bağlanmalıdır.Halen mevcut olan bağlılığın adı konmalıdır. Afyonlularla yaşadığımız süreç artık fıkra konusu olmaktadır..Afyonda bir otobüsten indim Emirdağ minibüsü için bilet almaya gişeye gittim.Afyonlu efe oğlan sordu “ Hacabey nereye gitceng” Emirdağ dedim. “ haaa Eskişihir Emirdağ” diyerek dalgasınıda geçti. Adres sorana “deyvemiycen” deyip başından savanları duyarız. Yani afyonlularda ,bizim zoraki birlikteliğimizi biliyor.

KAYNAK
16. yüzyılda Eskişehir ve sultanönü sancağı……HALİME DOĞRU
Bayat, Bayat boyu ve Oğuzların tarihi…….MEHMET AYDIN

Paylaş

• Tweet

• Okunma: 7743